Przęgląd jednostek Art of Wars cz.7 (Lekka jazda)

sobota, 25 kwietnia 2009

Witam, chciałbym na początku się przywitać, jestem nowym redaktorem awars bloga.
Postanowiłem na początku mojej pracy kontynuować, to co zaczął Preriusz...
A więc zapraszam do czytania.

Lekka jazda - inaczej jazda tatarsko-wołoska lub ściślej jazda tatarska i wołoska. W dawnym wojsku polskim autoramentu narodowego używano jej do akcji wywiadowczych, rozpoznawczych, do osłaniania głównych sił wojska zarówno w marszu jak i w postoju a także do przeprowadzania zagonów. Podstawowe uzbrojenie składało się z szabli, łuku refleksyjnego, rohatyny i pistoletów. Czasami mieli tarcze typu Kałkan.

Było to także: wojsko walczące konno, wyposażone w broń lekką.

Przez długi czas jako jazdę lekką używano po prostu jazdy typu kozackiego - najbardziej uniwersalnej formacji armii RON, istnieli też osławieni Lisowczycy. Często zdarzało się, że magnaci kresowi mieli w swoich oddziałach prywatnych chorągwie wołoskie czy tatarskie. W armii kwarcianej istniały w 1648 roku dwie chorągwie wołoskie - obydwie zniszczone pod Korsuniem.
Rozkwit tej formacji nastąpił po Batohu - chorągwie lekkie zaciągało się nader łatwo, tanio, a były bardzo przydatne do rozpoznania w czasie walk z Tatarami czy Kozakami.
W 1658 roku formacje te osiągają stan 4800 koni!
W 1663 zlikwidowano praktycznie wszystkie chorągwie wołoskie, które brały udział w związku wojskowym.
W 1667 roku hetman Sobieski musiał zlikwidować niemal całą jazdę lekką - 'przemycił' kilka chorągwi przemianowując je na kozackie.
W 1672 roku mamy zdradę Lipków co owocuje spadkiem zaufania do jazdy tatarskiej w siłach koronnych (ale nie na Litwie).
W kampanii roku 1683 jazdę lekką zwiększono do ok. 2000 koni.

Uzbrojenie - szabla, łuki, w jeździe wołoskiej dosyć często rusznica, pistolety (w miarę możliwości), od 1676 roku powszechnie dzidy/włócznie (spotykane już wcześniej na uzbrojeniu jazdy tatarskiej). Uzbrojenia ochronnego generalnie brak, chociaż spotykało się je u niektórych towarzyszy.

Chorągwie ok.100-150 koni, w latach 70-tych i później 60-100 koni.
Poczty początkowo 3-konne, potem w większości 2-konne, nieco 3-konnych i towarzyszy służących bez pocztów.

Rotmistrzami i porucznikami chorągwi lekkich była często szlachta tatarska i wołoska, rzadziej polska, nader często plebejusze, o czym świadczą nobilitacje na sejmach. Towarzysze i pocztowi to niemal wyłącznie element ludowy, wschodni, który po przekwalifikowaniu chorągwie przechodził do innych rodzajów jazdy, przez osobiste zasługi dochodził łatwo do stopni oficerskich, a potem drogą nobilitacji uzyskiwał możliwość wejścia do zamkniętego kręgu szlachty. (Jan Wimmer, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1965)

Jazdę tatarską tworzono z żołnierzy dawnych wojsk nadwornych, którzy musieli opuścić Ukrainę po powstaniu w 1648 roku, z Tatarów litewskich, kaptowano nawet murzów krymskich którzy ze swoim ordyńcami przechodzili na polską służbę.
Jazda wołoska pochodzi z księstw naddunajskich a także spośród ludności ukraińskiej (lata 80-te i 90-te).